Aan wiens verwachtingen probeer jij te voldoen? Die van jezelf, je ouders, je studie, of misschien wel die van de maatschappij? Bijna 70% van de studenten ervaart een hoge mate van prestatiedruk. Dit kan leiden tot psychische klachten zoals stress, faalangst, slapeloosheid en gevoelens van depressie (MIND, 2022). In het ergste geval kan het zelfs resulteren in een burn-out. Maar wat zorgt ervoor dat studenten zoveel prestatiedruk ervaren en hoe kunnen we hier iets aan doen?
Hoge verwachtingen van alle kanten
We leven in een maatschappij die in een hogesnelheidstrein lijkt te zitten. Studenten moeten zich kunnen ontwikkelen, maar er is te weinig tijd en ruimte. Naast een studie hebben veel studenten ook een bijbaan, misschien zelfs twee of drie. Je moet niet alleen rekening houden met je eigen verwachtingen, maar ook met die van de mensen om je heen.
Bovendien is er ook nog de kwestie van sociale media. Wanneer jonge influencers posten over alle leuke en spannende dingen die ze ondernemen, kan er een gevoel van FOMO (Fear of Missing Out) ontstaan. Sociale media geven een onrealistisch beeld van hoe je leven eruit moet zien en zorgen ervoor dat jongeren extra druk ervaren om te voldoen aan een ideaalbeeld.
Financiële stress en het onderwijssysteem
De financiële druk bij studenten is hoog. Naast de torenhoge studieschulden die studenten de afgelopen jaren hebben moeten opbouwen, was er ook nog een tijdelijke vrees voor de langstudee-rboete. Gelukkig is dit idee geschrapt, maar dat neemt de druk niet weg van alle andere geldproblemen die studenten nog ervaren.
Dan is er nog het onderwijssysteem. Het tempo is hoog en er is tijdens een studie weinig ruimte om fouten te maken. Om nog maar te zwijgen over de onzekerheid die studenten ervaren over hun studiekeuze en de toekomst. Onderwijsinstellingen hebben middelen om studenten te ondersteunen, maar deze worden nog niet altijd breed ingezet.
Binding en sociale steun
Binding en sociale steun zijn twee van de belangrijkste factoren die prestatiedruk en stress onder studenten kunnen verminderen. Samenwerking in groepen, persoonlijke aandacht en genoeg ruimte om bijeen te komen helpen hieraan mee. Maar ook het oprichten van clubs en supportgroepen binnen onderwijsinstellingen zijn erg belangrijk. Het creëren van een vangnet waar studenten open met elkaar in gesprek kunnen gaan is essentieel. Onderwijsinstellingen kunnen hierin een belangrijk rol spelen door dit actief te stimuleren.
Bovendien kan het hoger onderwijs studievaardigheden opnemen in het curriculum, zodat studenten leren hoe ze effectief kunnen plannen en samenvatten en structuur kunnen aanbrengen in hun werk. Daarnaast kunnen lessen over mentale gezondheid helpen bij het herkennen van stresssignalen en het ontwikkelen van methodes om hiermee om te gaan. Ook het leren omgaan met tegenslagen is een waardevolle toevoeging, net als ondersteuning in zelfregie, zodat studenten zichzelf en hun motivaties beter leren kennen. Op deze manier bieden hogescholen studenten waardevolle handvatten om onzekerheid, stress en prestatiedruk te verminderen.
Normaliseer het gesprek over stress, prestatiedruk én mentale gezondheid. Door studenten in gesprek te laten gaan met elkaar, maar ook met onderwijsprofessionals. Onderwijsinstellingen kunnen hierin het voortouw nemen. Alleen door deze onderwerpen open te bespreken kan de stigmatisatie bij de studenten en het onderwijs verminderd worden. Eveneens wordt hierdoor de drempel verlaagd. Weet jij wie jouw aanspreekpunt is als je tegen problemen aanloopt en hoe je die kan bereiken? En weet je wanneer je dit zou moeten doen? Zijn de informatievoorzieningen van jouw school duidelijk genoeg? Zo niet, dan is dit een belangrijk verbeterpunt.
Wat kan jij zelf doen?
Maak je gevoelens bespreekbaar. Al is het met je medestudenten, vrienden, familie, studiebegeleider of collega. Deel je ervaringen rondom stress en prestatiedruk. De kans is groot dat meerdere studenten dezelfde ervaringen hebben en dit kan voor enorme opluchting zorgen. Check ook in bij je studiegenoten: vraag hoe het echt met hem/haar/hen gaat.
Een gezonde leefstijl en genoeg ontspanning zijn ook erg belangrijk. Een goed ontbijt, voldoende groenten en fruit, regelmatige beweging, voldoende slaap en ontspannende activiteiten zijn essentieel. Een vast ritme is ook niet te onderschatten. Al deze dingen zorgen ervoor dat het gevoel van stress en prestatiedruk verminderd kan worden onder studenten.
Door prestatiedruk te erkennen en elkaar hierin te ondersteunen, kunnen we samen zorgen voor een veilige omgeving waarin prestatiedruk en stress onder studenten wordt verminderd. Hierdoor wordt er meer ruimte voor ontwikkeling gecreëerd en zorgen we samen voor een groot verschil!
Kader:
Meer weten? Bekijk de handreiking van het Trimbos Instituut over prestatiedruk en stress in het hoger onderwijs voor meer inzichten en praktische tips.
